алыхь

I аллах

/ Муслъымэн диным итхэм я тхьэ.

* Гуэдзыр {Хъуэжэ} икIыщтэри зэтрикIутэжа нэужь, меркIэ къищтэри игуэшащ, зыр алыхьым ейщ, зыр сысейщ жиIэурэ. фольк. Алыхьым ухущIигъэхьэ, си щIалэ, лIы ухъуащ. Щ. Т.

Алыхь закъуэ единый бог.

Алыхь лъэщ всемогущий бог.

Алыхь талэ=алыхь лъэщ.

* - Алыхь талэм и нэфI къыпщыхуащ, Мусэ, и хъер улъагъу. Сыту гъуэлъыпIэ хъарзынэ, на! - жиIэу Дисэ и псалъэр къыхиIуащ. КI. А.

Алыхь Iэмыр божья воля.

Алыхьым и бэлыхьыр техуэн подвергнуться божьей каре.

Алыхьым деж нэмысын псалъэ кощунственное, оскорбительное слово, выражение.

Алыхьым ещIэ бог {его} знает.

Алыхьым жыхуиIам хуэзэн чему бывать, того не миновать (букв. будет так, как захотел аллах).

Алыхьым и нейр зыщыхуа обездоленный человек (букв. проклятый аллахом).

Алыхьым и пащхьэм игъэхьэн уничтожить, убить кого-л.

* - Ауэ иджы ар {дыгъужьыр} алыхьым и пащхьэм измыгъэхьауэ сыкъэкIуэжынкъым, - {жиIащ щакIуэм}. фольк.

Алыхьым и пащхьэм ихьэжыху до скончания века, до конца жизни.

* Алыхьым и пащхьэ уихьэжыху лIы удэмыкIуэми содэ. Iуащхь.

Алыхьым и фIыщIэкIэ по божьей милости.

Алыхьым и хьэтыркIэ ради бога.

Алыхьым иужэгъужа богом забытый (обиженный) {человек}. Алыхьым и шыкуркIэ слава богу.

Алыхьым къыузэритынщ отличный, чудный, прекрасный.

Алыхьыр гъэпцIын не сдержать клятвы.

Алыхьыр пщIэмэ = алыхьым и хьэтыркIэ.

II междом. ей-богу, честное слово (употребляется в речи женщин)

/ ЖаIэр нэхъ тригъалэу, нэхъ игъэбыдэу цIыхубзхэм къагъэсэбэп псалъэ.

- Алыхь сынэкIуэнмэ, Iей, сынэмыкIуэу хъурэ, - жиIащ фызым.